کدام دانشگاه‌های ایرانی با عراق تفاهمنامه امضا کردند؛ حضور ۶۰ هزار دانشجوی عراقی در ایران
به گزارش خبرنگار مهر، دومین هفته علم ایران و عراق ۲۸ الی یک بهمن ماه ۱۴۰۳ با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران، معاونین وزارت علوم ایران، وزیر آموزش عالی عراق، مسئولان وزارت آموزش عالی این کشور و جمعی از رؤسای دانشگاه‌های منتخب دو کشور در عراق برگزار شد.
اولین «هفته علم ایران و عراق» نیز ۱۵ تا ۲۰ مهرماه ۱۴۰۲ در شهر مشهد و به میزبانی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شده بود، این همایش در ادامه اولین هفته علم ایران و عراق و با هدف تعمیق روابط حسنه دو کشور و نیز تعاملات ملی بین‌المللی علم و فناوری با توجه به راهبردهای بزرگ دو کشور مسلمان ایران و عراق برنامه‌ریزی شده و از اهداف کلان آن می‌توان به تعامل دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های بزرگ بین دو کشور، ایجاد پل ارتباطی بین دانشگاه‌های بزرگ دنیا با دانشگاه‌های دو کشور؛ پژوه های مشترک راهبردی در حوزه علم و فناوری؛ آموزش و تربیت اساتید و متخصصان در حوزه فناوری‌های نوپدید، تبادل استاد و دانشجو در کلیه سطوح و مقاطع تحصیلی اعم از حوزه‌های علوم مهندسی، علوم پایه، ریاضیات، علوم انسانی، پزشکی و کشاورزی و نیز ایجاد زمینه‌های لازم برای تعاملات اساتید در دانشگاه‌های دو کشور و همچنین ایجاد زیرساخت‌های لازم برای تبادلات علمی بین اساتید کشورهای اسلامی، سرمایه‌گذاری مشترک در حوزه توسعه علم و فناوری و ایجاد بازارهای کسب و کار مبتنی بر علم و فناوری با نگاهی به بازارهای بزرگ فناوری جهانی و همکاری و مشارکت در زمینه انتشار آخرین دستاوردهای علم و فناوری در بین دانشمندان دو کشور برگزار شد.
از دستاوردهای این همایش می توان به انعقاد بیش از ۲۰۰ تفاهمنامه همکاری علمی بین دانشگاه های ایرانی و عراقی، بورسیه ۲۰۰ دانشجوی مستعد عراقی، برگزاری دوره های مشترک آموزشی، ایجاد شعب دانشگاهی در کشور عراق اشاره کرد.
امید رضایی‌فر، رییس مرکز همکاریهای علمی بین‌المللی وزارت علوم در گفتگو با خبرنگار مهر درباره جزئیات دومین «هفته علم ایران و عراق» گفت: در راستای ادامه «هفته علم» که سال گذشته در شهر مشهد مقدس با حضور دانشگاه های ایران و عراق برگزار شد، تقریبا حدود ۴۰ دانشگاه و ۱۵ پژوهشگاه پارک علم فناوری ایران در کربلا به میزبانی طرف عراقی حضور پیدا کردند.
وی ادامه داد: وظیفه اصلی این نشست، پیگیری تفاهمات قبلی و بررسی نیازمندی‌های جدید و امکانات جدید، مراودات علمی و فناوری از جمله تبادلات دانشجویی، فرصت های مطالعاتی اساتید و انجام پروژه‌های مشترک پژوهشی بوده است.
امضای بیش از ۲۰۰ تفاهمنامه همکاری علمی
رییس مرکز همکاریهای علمی بین‌المللی وزارت علوم ادامه داد: تقریبا بیشتر از ۲۰۰ تفاهمنامه در این نشست به امضا یا به عنوان متمم تفاهم قبلی به تایید دو طرف رسید و تقریبا طرفین به بررسی مشکلات حوزه‌های مختلف از جمله حوزه دانشجویی مانند دانشجویان عراقی در ایران، امکان حضور دانشجویان ایرانی در عراق و موارد دیگر پرداختند و تقریبا دو روز کامل به این نشست سنگین و پر استقبال اختصاص دادند.
وی افزود: وزیرعلوم ایران هم به دعوت وزیر علوم طرف عراقی در محل وزارت علوم عراق در بغداد حضور یافت و همچنین در نشست ها به اتفاق حضور داشتند و برنامه های اجرایی را ذیل تفاهمات قبلی که بین وزرا امضا شده بود به تایید رساندند و پیشنهادات جدیدی هم در حوزه های فرصت های مطالعاتی برای اساتید و بورسیه های دانشجویان مستعد عراقی هم مطرح شد.
بورسیه ۲۰۰ دانشجوی مستعد عراقی به پیشنهاد وزیر علوم
وی درباره اینکه بورسیه های دانشجویان بیشتر در چه زمینه هایی بود افزود: این بورسیه ها بیشتر به صورت آزاد برای دانشجویان و اعضای هیئت علمی در شرف ارتقا از کارشناسی ارشد به دکتری و تحصیلات تکمیلی بوده و در همه رشته های مورد تقاضا بود، علاوه بر این موارد با توجه به ظرفیت حضور دانشجویان عراقی در ایران، آن را با پیشنهاد وزیر علوم ایران به ۲۰۰ بورسیه ارتقا دادیم که این پتانسیل با حضور دانشجویان مستعد عراقی می‌تواند فضای مناسب تحقیقاتی و یک دیپلماسی علمی و فناوری و آینده دار را رقم بزند.
استفاده از ظرفیت های مهارت آموزی برای دانشجویان عراقی در عراق و ایران
وی افزود: ضمن اینکه وزیرعلوم کشورمان پیشنهاد دیگری در حوزه فعال سازی ظرفیت های مهارت آموزی برای دانشجویان عراقی در عراق و ایران ارائه داد که ظرفیت ویژه دانشگاه های «ملی مهارت» و مجموعه های «علمی کاربردی» مورد استفاده قرار گیرد و مورد استقبال طرف عراقی نیز قرار گرفت.
رئیس مرکز همکاریهای علمی بین‌المللی افزود: توافق مهم دیگری که صورت گرفت، بحث «ارائه خدمات مشاوره‌ای و نرم افزاری» برای ایجاد «پارک علم فناوری مشترک» با آورده تامین مالی و پشتیبانی سخت افزاری طرفین بود که بتواند به عنوان یک محور مشترک دیپلماسی علم و فناوری در آینده برای توسعه روابط علمی و دیپلماسی علم و فناوری مورد استفاده قرار گیرد تا مقدمه‌ای باشد برای اینکه بتوانیم در این زمینه با کشورهای دیگر نیز همکاری داشته باشیم.
وی درباره اینکه دراین سفر چند دانشگاه تفاهم نامه همکاری علمی امضاء کردند، افزود: تمام دانشگاه ها و پژوهشگاه‌ها و مجموعه های علمی و فناوری که حضور داشتند با توجه به مذاکرات قبلی، تفاهمنامه هایی را به تعداد مختلف از پنج تا ۱۰ تا ۱۵ مورد به امضا رساندند که رویهم رفته تعدادشان بالغ بر ۲۰۰ مورد بود.
برگزاری دوره های ترکیبی با حضور متناوب در دانشگاه های مورد تفاهم بین ایران و عراق
رضایی فر درباره برگزاری دوره های مشترک بین دانشگاه های ایران وعراق گفت: در این زمینه یک مدلی را پیشنهاد دادیم و مورد استقبال طرف عراقی هم قرار گرفت که علاوه بر مدل فعلی که جذب دانشجویان را به صورت کاملاً حضوری داریم، «دوره های ترکیبی با حضور متناوب در دانشگاه های مورد تفاهم بین ایران و عراق» آغاز شود البته نیاز به برنامه ریزی دقیق دارد، ولی امکاناتش با توجه به مجموعه ظرفیت های که ما در ایران داریم قابل برنامه ریزی است و از طریق معاونت آموزشی وزارت علوم در حال پیگیری است.
افتتاح شعب دانشگاهی با یک مدل مناسب در عراق
وی ادامه داد: ضمناً در خصوص ایجاد شعب دانشگاهی هم ما ظرفیت هایی را قبلاً در عراق به صورت تجربه شده داشتیم و به صورت خاص در جلسه اخیر این موضوع پیگیری شد و امیدواریم با توجه به قول مساعد طرف عراقی به زودی شاهد افتتاح شعب دانشگاهی با یک مدل مناسب در عراق باشیم.
وی درباره برگزاری دوره آموزش مجازی گفت: برای آموزش مجازی به صورت کلی محدودیت هایی از نظر فضای پذیرش وجود دارد ولی درقالب مجموعه های ترکیبی مقرر شد که آموزش به صورت مجازی در همکاریهای لحاظ شود و در صورت ایجاد بازخورد مثبت، استمرار پیدا کند.
رضایی فر با تاکید بر اینکه افزایش و دغدغه کیفیت یکی از محورهای اصلی نگرانی های طرفین ایرانی و عراقی بود، گفت: امیدواریم بتوانیم دانشجویان عراقی را در سطحی پذیرش کنیم که مشابه دانشجویان ایرانی و با یک کیفیت مناسب از دانشگاه های ما فارغ التحصیل شوند، فعلا برنامه های صد در صد مجازی در دستور کار نیست ولی به صورت ترکیبی مد نظر هست.
حضور ۶۰ هزار دانشجوی عراقی در ایران
وی درباره اینکه چه تعداد دانشجوی عراقی در ایران مشغول تحصیل هستند گفت: در حال حاضر ۶۰ هزار دانشجوی عراقی در کشور داریم قبلاً این رکورد عدد بیشتری داشته ولی در حال حاضر عدد ۶۰ هزار، عددی است که می توانیم به آن استناد کنیم.
رضایی فر درباره اینکه بیشتر مشکلات دانشجویان عراقی در ایران در چه زمینه ای است افزود: بیشتر مشکلات این دانشجویان در افزایش کیفیت تحصیلی شان و موردی است که بر می گردد به توانمندی تحصیلی و استعداد تحصیلی این دانشجویان و مشکلات زبان فارسی برای تطبیق علمی و اجتماعی با مجموعه دانشجویان دیگر در داخل کشور که طرف عراقی خیلی بر این موضوع تاکید داشتند که علاقه دارند دانشجویان عراقی با فرهنگ و زبان ایرانی و فارسی مسیر تحصیل شان را به اتمام برسانند.
اجرای ۱۳۰ طرح مشترک پژوهشی بین اساتید ایرانی و عراقی
وی درباره ضمانت اجرایی تفاهم نامه های صورت گرفته ادامه داد: خروجی هایی که از این مجموعه تفاهمنامه ها می بینیم، می تواند بیانگر این باشد که این تفاهنامه ها عملگرا بودند یا نه، مثلا ما الان شاهد این هستیم که ۱۳۰ طرح پژوهشی مشترک بین اساتید دو کشور در مرحله نوشتن پیشنهاد است و ما هم به عنوان یکی از محورهای این جلسه در حال تعیین حمایت مشترک برای آن هستیم.
وی درباره اینکه زیرساخت های دانشگاه های ما چقدر برای پذیرش دانشجویان خارجی آماده است گفت: با توجه به اینکه وضعیت تاریخی آموزش عالی ما تجربه ۴ و نیم میلیون دانشجو را داشته و الان کمتر از دو میلیون دانشجو داریم من فکر می‌کنم حداقل نصف این فاصله را می توانیم از دانشگاه ها انتظار داشته باشیم یعنی شاید بیشتر از چند صد هزار دانشجوی خارجی را بتوانیم پذیرش کنیم ولی باید دانشگاه‌ها بتوانند مجموعه‌های مالی و به نوعی تامین فضای ارتباطی از جمله زبان و مسائل مختلف را به نحو مقتضی حل و فصل کنند.
براساس این گزارش هم‌زمان با برگزاری هفتۀ دوم «علم ایران و عراق» در راستای تقویت و گسترش روابط دوستانه و بهبود همکاری در زمینۀ آموزش عالی، تحقیقات علمی و توسعۀ فناوری دو کشور، تفاهم‌نامه‌های همکاری میان برخی از دانشگاه های ایرانی و عراقی منعقد شد که برخی از آنها به شرح زیر است :
جدول برخی از تفاهمنامه های انجام شده دانشگاه و پژوهشگاه های ایرانی با دانشگاه های عراقی
| ردیف | نام دانشگاه ایرانی | نام دانشگاه، موسسه آموزشی، پژوهشی و فناوری طرف قرارداد | موضوع همکای |
| ۱ |
دانشگاه شهید چمران اهواز |
۷ تفاهمنامه همکاری علمی با دانشگاه‌های کربلا، المعارف، الکرخ، کوت، الحمدانیه، فنی جنوب و القادسیه | تبادل اعضای هیئت علمی، تبادل دانشجو، دوره‌های فرصت مطالعاتی در دو دانشگاه، انجام پروژه‌های تحقیقاتی مشترک |
| ۲ | دانشگاه صنعتی اصفهان | ۱۳ تفاهمنامه همکاری علمی با دانشگاه های کوفه، کربلا، موصل، المستقبل، الحدبا، دیاله، میسان، نینوا و دانشگاه‌های صنعتی شمال (موصل)، صنعتی جنوب (بصره)، صنعتی الفرات الاوسط، صنعتی وسطی (بغداد)، و دانشگاه ملی علوم و تکنولوژی عراق | انجام پژوهش‌های مشترک، برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت، تبادل دانشجو، شرکت در کنفرانس‌های بین‌المللی در دو کشور و ایجاد امکان حضور اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های عراق به عنوان فرصت مطالعاتی در دانشگاه صنعتی اصفهان |
| ۳ |
دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار |
انعقاد تفاهمنامه هایی با دانشگاه‌های کربلا، دانشگاه موصل، دانشگاه الفراهیدی، دانشگاه سامرا، دانشگاه کوت و دانشگاه بصره | توسعه تعاملات علمی و بین‌المللی خصوصا آموزش و تربیت نیروی متخصص دریانورد |
| ۴ | دانشگاه الزهرا (س) | ۷ تفاهمنامه همکاری با دانشگاه های بغداد، الفرات الاوسط، جابربن حیان، حله، المعارف، سومر و الحمدانیه و تمدید ۳ تفاهنامه | |
| ۵ | دانشگاه تربیت مدرس | ۱۸ تفاهمنامه همکاری با دانشگاه علوم پزشکی و داروسازی ابن سینا، دانشگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات، دانشگاه تلعفر، دانشگاه موصل، دانشگاه دیالی، جامعة الحلة الذکیة، دانشگاه نینوا، دانشگاه البیان، کالج دانشگاه کوت، دانشگاه العراق، دانشگاه الحمدانیه، دانشگاه پزشکی جابر ابن حیان، دانشگاه اوروک، دانشگاه سامرا، دانشگاه فنی شمال، دانشگاه المثنی، دانشگاه النور و دانشگاه بابل | تبادل استاد و دانشجو، همکاری علمی پژوهشی، اجرای پروژه‌های تحقیقاتی مشترک، انتشار مقالات علمی، برگزاری سمینارها و نشست‌های علمی |
| ۶ | دانشگاه سیستان و بلوچستان |
امضاء تفاهمنامه همکاری مشترک دانشگاه سیستان و بلوچستان با ۱۰ دانشگاه عراق |
تحقیقات و پژوهش‌های مشترک علمی، قراردادهای تبادل استاد و دانشجو، فرصت مطالعاتی برای اعضای هیات علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی که دارای فعالیت‌های مشترک در زمینه‌های آموزش مجازی، مهندسی، اقتصاد و علوم پایه، ریاضیات، آمار و علوم کامپیوتر، صنعت و معدن، هنرهای زیبا، ادبیات و علوم انسانی، الهیات و معارف اسلامی، آموزش و روانشناسی، تربیت بدنی هستند |
| ۷ | دانشگاه حکیم سبزواری |
امضای ۷ تفاهمنامه همکاریهای علمی با دانشگاه‌های کوفه، سومر، کوت، جامع العراقیه، قاسم‌خضرا، تکنولوژی و الزهرا |
تبادل دانشجو و استاد، راه‌اندازی دوره‌های مشترک و همکاریهای علمی و پژوهشی |
| ۸ | دانشگاه کردستان | تفاهمنامه همکاری با دانشگاه‌های تکریت، معارف، التقنیه الوسطی، تلعفر، کوت، دیاله و فلوجه | تبادل استاد و دانشجو، همکاریهای علمی پژوهشی، آموزشی و برگزاری دوره‌های مشترک |
| ۹ | دانشگاه حضرت معصومه (ع) | تفاهمنامه همکاری با ۵ دانشگاه المعارف، فلوجه، کوت، حمدانی و جابر بن حیان | برنامه‌های آموزشی مشترک، برگزاری کنفرانس‌های علمی و انجام پروژه‌های پژوهشی در حوزه‌های مورد علاقه طرفین |
| ۱۰ | موسسه پژوهشی علوم وصنایع غذایی | تفاهمنامه همکاری با۵ دانشگاه البیان، القاسم الخضرا، موصل، الفراهیدی و النهرین | اجرای پروژه‌های تحقیقاتی مشترک، تبادل استاد و دانشجو و راهنمایی مشترک پایان‌نامه‌ها و برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک برخط، سمینارها، کنفرانس‌ها و تسهیل تبادل دانشجویان تحصیلات تکمیلی برای دوره های تحقیقاتی و نیز برگزاری کارگاه‌های تخصصی در حوزه‌های علوم و صنایع غذایی |
| ۱۱ | دانشگاه خوارزمی | امضای ۱۶ تفاهمنامه همکاری با دانشگاه های منتخب عراقی | تقویت روابط علمی و پژوهشی و فراهم‌آوردن بستری برای تبادل تجربیات در حوزه‌های مختلف علمی و فناوری |
| ۱۲ | دانشگاه قم | تفاهمنامه همکاری بین دانشگاه قم و ۱۱ دانشگاه «النبراس»، «تکنولوژی جنوبی»، «تکریت»، «جابر ابن حیان»، «الحمدانیه»، «قاسم الخضراء»، «الفراهیدی»، «سومر»، «شطره»، «فلوجه» و «تکنولوژی وسطی» | توسعه همکاریهای علمی و دانشگاهی و افزایش درک متقابل میان طرفین، تحکیم پیوندهای علمی، دانشگاهی و فرهنگی بین دو طرف |
| ۱۳ | دانشگاه صنعتی شیراز | امضای ۱۰ تفاهمنامه همکاری با دانشگاه های غداد، دانشگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات و هوش مصنوعی، دانشگاه صنعتی بصره، دانشگاه صنعتی حله (واقع در استان بابل)، و سایر دانشگاه‌ها | تبادل دانشجو و استاد، راه‌اندازی دوره‌های مشترک، و همکاریهای علمی و پژوهشی |
| ۱۴ | دانشگاه خلیج فارس | تفاهمنامه همکاری علمی بین‌المللی بین دانشگاه خلیج فارس و چند دانشگاه کربلا، دانشگاه سامرا، دانشگاه کوت و بنیاد نخبگان | اجرای پروژه‌های تحقیقاتی مشترک، اشتراک اطلاعات علمی، تبادل استاد و دانشجو و راهنمایی مشترک پایان‌نامه‌ها در حوزه‌های انرژی، نفت و گاز، آب، محیط زیست، کشاورزی و علوم انسانی |
| ۱۵ | دانشگاه صنعتی قم | تفاهمنامه همکاری با دانشگاه‌های موصل، تکریت، فنی شمال، المستقبل، کوت، فنی جنوب، الفراهیدی، معارف | پروژه‌های مشترک پژوهشی و برنامه‌های تبادل دانشجو و استاد |
| ۱۶ | دانشگاه رازی | ۱۰ تفاهمنامه همکاری با دانشگاه های معتبر عراق شامل دانشگاه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات و هوش مصنوعی، حله، موصل، کوفه، حمدانیه، شطره، معارف، قادسیه، ملی علوم و تکنولوژی و تل افر تفاهمنامه همکاری امضا کرد. | تبادل دانشجو و استاد، راه‌اندازی دوره‌های مشترک، و همکاریهای علمی و پژوهشی |
| ۱۷ |
پارک علم و فناوری خراسان |
تفاهمنامه همکاری میان پارک علم و فناوری خراسان و دانشگاه کوفه عراق | تقویت همکاریهای علمی و پژوهشی، تبادل دانش و تجربیات، و همچنین توسعه پروژه‌های مشترک در حوزه‌های مختلف علمی و فناوری |
| ۱۸ | دانشگاه شیراز | ۶ تفاهمنامه همکاری مشترک بادانشگاه های موصل، بابل، کربلا، کوفه، القادسیه و تکریت | تبادل استاد و دانشجو، برگزاری نمایشگاه‌های علمی مشترک و همکاری در پروژه‌های تحقیقاتی |
| ۱۹ |
دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) |
انعقاد تفاهمنامه همکاری با دانشگاه های کربلا، نهرین، بصره، قادسیه |
توسعه تعاملات علمی و بین‌المللی |
| ۲۰ | دانشگاه ایلام | تفاهمنامه همکاری با ۸ دانشگاه «میسان»، «دیالی»، «ذی قار»، «کوفه»، «کربلا»، «القاسم الخضراء»، «الشطرة» و «المثنی» | گسترش دیپلماسی علمی دانشگاه ایلام و بهره‌وری اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه از ظرفیت‌های این تفاهم‌نامه‌ها |
