روضه‌های خانگی؛ میراثی معنوی که نسل‌ها را به هم پیوند می‌دهد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: روضه‌های خانگی، یکی از کهن‌ترین و اصیل‌ترین شکل‌های عزاداری در فرهنگ شیعی ایران است که پیشینه‌ای چند صدساله دارد. در دوران‌های گذشته، به ویژه زمانی که امکان برگزاری مراسم عمومی محدود بود، خانواده‌ها و اقشار مختلف جامعه در قالب مجالس کوچک خانگی گرد هم می‌آمدند تا یاد و خاطره امام حسین (ع) و یاران وفادارش را گرامی بدارند. این مجالس، که همچنان با شور و حرارت فراوان در بسیاری از مناطق ایران به ویژه در ایام محرم برپا می‌شود، بیش از آنکه صرفاً یک آئین مذهبی باشد، محلی برای همدلی، انتقال آموزه‌های دینی و تقویت پیوندهای خانوادگی و اجتماعی است.

روایت زنان؛ نگاه و احساس در روضه‌های خانگی

خانم‌ها به عنوان یکی از ستون‌های اصلی این سنت، نقش بسیار مهمی در برگزاری و حفظ این آئین دارند. این مجالس خانه‌محور فرصتی فراهم می‌کنند تا زنان در کنار هم بنشینند، همدلی کنند و با نوحه‌خوانی و ذکر مصائب، هم یاد امام حسین (ع) را زنده نگه دارند و هم از بار دشواری‌های روزمره کاسته شود.

خانم مریم داودی، از برگزارکنندگان قدیمی روضه خانگی در محله‌ای از گرگان به خبرنگار مهر، می‌گوید: وقتی روضه‌خوانی می‌کنیم، فضای خانه پر می‌شود از حس همدلی و آرامش. اشک‌هایی که جاری می‌شود، مثل این است که دل‌ها سبک می‌شوند. این مجالس به ما کمک می‌کند تا هم به تاریخ‌مان وصل شویم و هم دردهایمان را با هم تقسیم کنیم.

وی ادامه می‌دهد: برای دختران جوان خانواده خیلی مهم است که این سنت‌ها را از مادران و بزرگ‌ترها یاد بگیرند. آنها می‌بینند که چگونه مادرانشان با عشق و دلسوزی این مجالس را برگزار می‌کنند و به این طریق شور حسینی در نسل بعدی منتقل می‌شود.

خانم فاطمه ساوری، بانوی دیگری که سال‌هاست در برگزاری روضه‌های خانگی فعالیت می‌کند، درباره اهمیت این مجالس می‌گوید: روضه خانگی نه فقط عزاداری است، بلکه درمان دردهای روحی است. نوحه که خوانده می‌شود و اشک‌ها سرازیر می‌شود، گویی بار غم همه سبک می‌شود و زنانی که در این مجالس شرکت می‌کنند، حس می‌کنند بخشی از یک خانواده بزرگ و متحد هستند.

وی اضافه می‌کند: وقتی این مراسم را برگزار می‌کنیم، فقط به یاد قیام کربلا نیستیم، بلکه به یاد همبستگی و اتحاد هم هستیم. نسل‌های جدید باید بدانند که این آئین‌ها تنها مربوط به گذشته نیست، بلکه میراثی است که باید به دست آنها سپرده شود.

صدای دختران جوان؛ ادامه‌دهندگان راه عاشورا

نقش دختران جوان در این آئین‌ها نیز بسیار مهم و تأثیرگذار است. آنها نه تنها مخاطبان این مجالس هستند، بلکه به مرور در روند برگزاری روضه‌ها مشارکت می‌کنند و از مادران و بزرگ‌ترهای خود می‌آموزند که چگونه این آئین‌ها را ادامه دهند.

دختر نوجوانی به نام سارا که چند سالی است همراه مادرش در روضه خانگی حضور دارد، می‌گوید: هر بار که می‌آیم اینجا و گوش می‌دهم به نوحه‌ها و قصه‌های کربلا، حس خاصی پیدا می‌کنم که نمی‌توانم با کلمات بگویم. اشک می‌ریزم و فکر می‌کنم چقدر مهم است که ما هم این سنت را ادامه دهیم تا هیچ وقت فراموش نشود.

وی اضافه می‌کند: مادرم همیشه می‌گوید این روضه‌ها مثل چراغی هستند که باید همیشه روشن بمانند. من هم دوست دارم وقتی بزرگ شدم، خودم این مجالس را برگزار کنم و این احساس و معنویت را به دختران جوان بعد از خودم منتقل کنم.

دختر دیگری به نام نرگس می‌گوید: وقتی روضه می‌خوانند و ما دور هم جمع می‌شویم، مثل یک خانواده بزرگ می‌شویم. احساس می‌کنم که همه غم‌ها و مشکلات دنیا برای چند ساعت کنار گذاشته می‌شود و فقط یاد امام حسین (ع) هست که ما را متحد کرده است.

وی تأکید می‌کند: این مجالس باعث شده که من بیشتر به دین و فرهنگم علاقه‌مند شوم و بفهمم که حفظ این سنت‌ها چقدر مهم است.

اهمیت اجتماعی و فرهنگی روضه‌های خانگی

روزه‌های خانگی در کنار بعد معنوی و آئینی، نقش مهمی در حفظ هویت فرهنگی و دینی جامعه ایفا می‌کنند. این مجالس فرصتی برای انتقال آموزه‌های عاشورایی و باورهای شیعی به نسل‌های جدید هستند و باعث حفظ ارتباط میان نسل‌ها می‌شوند.

همچنین، این مجالس بستر امنی برای گفتگو، همدلی و پشتیبانی روحی و روانی اعضای خانواده به خصوص زنان است که در بسیاری از مواقع می‌تواند به تقویت سلامت روانی و اجتماعی آنها کمک کند. در روزگاری که زندگی شهری و صنعتی شدن گاهی موجب دوری افراد از یکدیگر می‌شود، روضه‌های خانگی حکم پیوندی ارزشمند میان افراد خانواده و جامعه دارند.

حفظ میراث روضه‌های خانگی؛ رسالتی برای امروز و فردا

‌

روضه‌های خانگی، نه تنها یک سنت مذهبی بلکه میراثی زنده و پویا هستند که در دل خانواده‌ها جریان دارد. این مجالس فرصتی برای یادآوری ارزش‌های عاشورایی، همدلی میان زنان و تقویت هویت دینی به شمار می‌آید.

نقش زنان و دختران جوان به عنوان برگزارکنندگان و ادامه‌دهندگان این آئین، نقشی حیاتی است که تضمین می‌کند این سنت معنوی و فرهنگی هرگز فراموش نشود و نسل‌های آینده نیز بتوانند از این میراث بهره‌مند شوند.

در دنیای پرشتاب امروز، توجه ویژه به این مجالس می‌تواند به حفظ تعادل روانی، اجتماعی و فرهنگی خانواده‌ها کمک کرده و حس تعلق و همبستگی اجتماعی را تقویت کند. روضه‌های خانگی همچون چراغی فروزان در تاریکی‌های روزگار، راهنمایی است برای همه آنهایی که می‌خواهند پیوندهای عمیق‌تر انسانی و معنوی را تجربه کنند و هویت خود را پاس بدارند.