امام حسن(ع) بسیار اهل مشورت بودند و به نظرات مردم احترام می گذاشتند

خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه-عصمت علی آبادی: امروز پانزدهم رمضان المبارک سالروز میلاد با سعادت سبط النبی حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام است. نام «حسن» به معنای نیکو و زیبا، به توصیه جبرئیل (ع) و مشورت با پیامبر (ص) انتخاب شد. امام حسن (ع) به همراه برادرشان امام حسین (ع) در کنار پیامبر (ص) رشد کردند و رابطه عمیق و محبت‌آمیزی با ایشان داشتند. در دوران کودکی از آموزه‌های پدر و مادر خود بهره می‌بردند و امام علی (ع) بر تربیت فرزندان خود تأکید داشتند. با وجود اوضاع سخت سیاسی و جنگ‌های داخلی، امام به دنبال ایجاد صلح و آرامش در جامعه بودند و در تلاش برای وحدت مسلمانان و جلوگیری از تفرقه، با معاویه بن ابوسفیان صلح کردند.پس از صلح، امام حسن (ع) به زندگی در مدینه ادامه دادند و به ترویج اصول اسلامی و تعلیم مردم پرداختند.

سیره تربیتی امام حسن مجتبی (ع) تحت تأثیر تعالیم اسلامی و شیوه زندگی پدر و مادر بزرگوارشان قرار داشت. ایشان در تربیت فرزندان خود به اصول اخلاقی و انسانی تأکید داشتند و با نشان دادن حسن نیت و فضائل انسانی به تربیت نسل آینده توجه ویژه‌ای داشتند و در تعاملات خود با دیگران، همواره جلب رضایت خداوند و خدمت به جامعه را مدنظر قرار می‌دادند.

یکی از ابعاد مهم سیره تربیتی امام حسن (ع)، تأکید بر علم و دانش بود. ایشان خود اهل علم و دانایی بودند و همواره به این نکته پایبند بودند که دانش و علم می‌تواند به انسان در مسیر صحیح زندگی کمک کند. امام حسن (ع) به تعلیم و تربیت جوانان توجه ویژه‌ای داشتند و می‌کوشیدند تا با برگزاری مجالس علم و گفت‌وگو، افکار نادرست را در برابر حقایق اسلامی قرار دهند. این رفتارهای تربیتی موجب شکل‌گیری شناخت صحیح و علم در جامعه می‌شد. ایشان به دنبال تربیت نسلی فرهیخته و آگاه بودند و همواره بر علم آموزی تأکید می‌کردند. فرزندان و یاران خود را به مطالعه علوم دینی و شناخت کلام اهل بیت (ع) تشویق می‌کردند و همواره جلسات مباحثه و گفتگو درباره مسائل آموزشی و دینی ترتیب می‌دادند.

به همین مناسبت با حجت الاسلام امیرعلی حسنلو مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه علمیه به گفتگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می‌خوانید:

حجت الاسلام امیرعلی حسنلو در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره شخصیت امام حسن اظهار داشت: امام حسن مجتبی (ع)، دومین امام شیعیان، شخصیتی برجسته در تاریخ اسلام است که به خاطر سخاوت و دانش فراوانش بسیار مورد توجه است. ایشان در نیمه ماه رمضان سال سوم هجری در مدینه به دنیا آمدند.

وی سخاوت و بخشندگی را یکی از ویژگی‌های برجسته شخصیتی امام بر شمرد و گفت: امام حسن (ع) به سخاوت و دستگیری از نیازمندان مشهور بودند. نقل شده است که ایشان چندین بار تمام دارایی خود را در راه خدا بخشیدند. همچنین حلم و بردباری امام حسن (ع) یکی دیگر از شاخصه‌های شخصیتی حضرت است ایشان در برابر ناملایمات و توهین‌ها بسیار بردبار بودند و با حلم و سعه صدر با مردم برخورد می‌کردند.

حسنلو دانش و تقوا را از دیگر ویژگی‌های حضرت بیان و عنوان کرد: ایشان از دانش فراوانی برخوردار بودند و در مسائل دینی و احکام شرعی مرجعیت داشتند. تقوای ایشان نیز زبانزد بود و همواره در پی رضایت خداوند بودند. عبادت و بندگی نیز از دیگر ویژگی‌های ایشان است به گونه‌ای که گفته شده امام حسن (ع) بسیار به عبادت و راز و نیاز با خداوند اهمیت می‌دادند و شب‌ها به تهجد و نماز می‌پرداختند.

استاد حوزه علمیه به جنبه‌های دیگر شخصیتی ایشان اشاره و اظهار داشت: امام بسیار اهل مشورت بود امام حسن در امور مهم با یاران و بزرگان مشورت می‌کردند و به نظرات آن‌ها احترام می‌گذاشتند. همچنین مردم‌دار بودند ایشان با مردم با مهربانی و تواضع برخورد می‌کردند و به مشکلات آن‌ها رسیدگی می‌کردند.

وی افزود: شجاعت نیز از دیگر ویژگی‌های حضرت است، امام حسن (ع) در جنگ‌ها و دفاع از اسلام شجاعت زیادی از خود نشان دادند. به طور خلاصه، امام حسن مجتبی (ع) شخصیتی جامع الاطراف بودند که در عین صلح‌جو بودن، شجاع و در عین سخاوتمند بودن، متقی و دانشمند بودند. ایشان الگویی برای تمام مسلمانان در تمام اعصار هستند.

استاد حوزه علمیه به تفاوت‌ها و شباهت‌های امام حسن مجتبی (ع) با سایر امامان اشاره و تصریح کرد: همه امامان شیعه، از جمله امام حسن (ع) و امام حسین (ع)، دارای مقام عصمت هستند؛ یعنی از هرگونه گناه و اشتباه مصون هستند. ایشان دارای علم لدنی بودند همه امامان از علم الهی (علم لدنی) برخوردارند که از طریق پیامبر (ص) به آن‌ها منتقل شده است.

حسنلو در ادامه با بیان اینکه همه امامان، دارای مقام ولایت الهی هستند و جانشینان بر حق پیامبر (ص) محسوب می‌شوند گفت: همه امامان از اهل بیت پیامبر (ص) هستند و در واقعه غدیر خم، پیامبر (ص) بر پیروی از آن‌ها تاکید کرده است. همچنین همه امامان، حفظ دین اسلام، هدایت مردم و مبارزه با ظلم و ستم را هدف اصلی خود قرار داده بودند.

مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه علمیه درباره تفاوت‌های امام حسن مجتبی (ع) با سایر امامان و به ویژه با امام حسین (ع) اظهار داشت: تفاوت ایشان با سایر امامان را می‌توان به شرایط سیاسی و اجتماعی اشاره کرد مهم‌ترین تفاوت‌ها ناشی از شرایط سیاسی و اجتماعی دوران هر امام است.

وی ادامه داد: جامعه اسلامی دوران امام حسن (ع) دچار تفرقه و آشفتگی بود. بسیاری از مردم، به دلیل تبلیغات معاویه و ضعف ایمان، از حمایت امام (ع) دست کشیده بودند. ایشان برای حفظ جان شیعیان و جلوگیری از خونریزی بیشتر، مجبور به صلح با معاویه شدند.

حسنلو به مهم‌ترین سخنرانی‌های امام حسن (ع) اشاره کرد و گفت: امام حسن (ع) پس از شهادت پدرشان، امام علی (ع)، در مسجد کوفه سخنرانی کردند و ضمن بیان فضائل و مناقب ایشان، به عنوان جانشین و امام به معرفی خود پرداختند. همچنین از دیگر سخنرانی‌های حضرت هنگام صلح با معاویه بود که امام حسن (ع) پس از پذیرش صلح با معاویه، در سخنرانی‌هایی به تبیین دلایل این صلح و شرایط آن پرداختند. این سخنرانی‌ها به منظور حفظ جان شیعیان و جلوگیری از خونریزی بیشتر انجام شد. دیگر اینکه حضرت در جمع یاران و اصحاب نیز به سخنرانی پرداختند به گونه‌ای که امام حسن (ع) در مناسبت‌های مختلف برای یاران و اصحاب خود سخنرانی‌هایی ایراد می‌کردند که در آنها به مسائل دینی، اخلاقی و اجتماعی می‌پرداختند.

وی در پایان گفت: موضوعات اصلی سخنرانی‌ها شامل تبیین جایگاه امامت و رهبری، بیان فضائل اهل بیت (ع)، مسائل اخلاقی و تربیتی، حفظ وحدت و جلوگیری از تفرقه و تبیین احکام و معارف اسلامی بود.