«پیوست فناوری» برای پروژه‌های صنعتی الزامی شد؛ آمار فروش محصولات هایتک
رضا بخشی آنی معاون توسعه اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به سابقه ۱۵ ساله معاونت علمی در حوزه زیست بوم علمی و فناوری کشور، خاطرنشان کرد: این معاونت تلاش کرده شرایط مناسبی را برای حضور نخبگان در عرصه کسب و کار دانش بنیان فراهم کند. این زیست بوم اکنون میزبان بیش از ۱۰ هزار شرکت دانش بنیان است که در طی بازه ۱۰ ماهه سال جاری توانسته‌اند بیش از ۱,۲۰۰ هزار میلیارد تومان فروش محصولات متنوع خود را در بازار داخلی کشور داشته باشند.
فروش ۲۵۰ هزار میلیاردی محصولات با فناوری بالا
بخشی آنی ضمن اشاره به اینکه عدد ۱,۲۰۰ هزار میلیارد تومان یک دستاورد قابل توجه برای زیست بوم دانش بنیان و فناوری کشور است، گفت: از این حجم فروش، سهم محصولات با فناوری بالا بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد تومان در این ده ماه اخیر بوده است و امیدواریم تا پایان سال ۱۴۰۳ این رقم بیشتر شود. بنابراین می‌توانیم این نوید را به مردم عزیز کشورمان بدهیم که شرکت‌های دانش بنیان توانسته‌اند به یک مقیاس اقتصادی بسیار خوبی دست پیدا کنند و یک سهمی از بازار اقتصادی کشور را به دست آورند.
اشتغال نیم میلیون نفر نخبه و متخصص در شرکت‌های دانش بنیان
وی همچنین به تعداد شاغلین در این شرکت‌ها اشاره کرد و گفت: اکنون بیش از نیم میلیون نفر نخبه و متخصص در شرکت‌های دانش بنیان مشغول به کار هستند که جمعیت بسیار بالایی محسوب می‌شود. نخبگان ما با توجه به سطح تخصص و دانش خود، امکان مهاجرت به خارج از کشور را دارند، اما حضور بیش از نیم میلیون متخصص و نخبه در شرکت‌های دانش بنیان یک رکورد قابل توجه است که نشان می‌دهد آنها نه تنها مهاجرت نکرده‌اند، بلکه با شکل‌دهی شرکت‌ها و کسب و کارهای مرتبط با حوزه خود، به یک موفقیت اقتصادی در کشور دست یافته‌اند. این دستاوردها نیاز به معرفی بیشتری در رسانه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی کشور دارد که این دستاوردها معرفی شود.
معاون توسعه اقتصاد دانش بنیان در پاسخ به این سوال که سهم اقتصاد دانش بنیان از تولید ناخالص داخلی در مقایسه با سایر کشورها مناسب نیست، به عنوان مثال، کشورهای کره جنوبی، آلمان و چین در صدر این جدول قرار دارند و سهم آنها حدود ۲۷ تا ۲۹ درصد است، در حالی که سهم ایران در حال حاضر حدود دو و نیم درصد است. من می‌خواهم بدانم که برنامه شما برای افزایش این سهم چیست؟ گفت: دو نکته را در این زمینه باید مطرح کنم. نخست نحوه محاسبه این اعداد است. در بسیاری از کشورها، خدمات مختلف به عنوان حوزه دانش بنیان در محاسبه سهم دانش بنیان از تولید ناخالص داخلی لحاظ می‌شود. به عنوان مثال، گردشگری سلامت در برخی کشورها به عنوان یک خدمت دانش بنیان در نظر گرفته می‌شود، اما در کشور ما این گونه محاسبات چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
وی ادامه داد: مثالی دیگر اینکه بسیاری از پلتفرم‌ها و سکوهای اقتصاد دیجیتال که اکنون به مردم سرویس می‌دهند، ممکن است در محاسبات ما برای سهم حوزه دانش بنیان لحاظ نشوند و بیشتر تمرکز ما بر شرکت‌های فنی و مهندسی باشد. بنابراین، خود محاسبه عدد یک بحث جدی دارد و باید توجه کنیم که با چه معیاری این محاسبه را انجام می‌دهیم و کشورهای دیگر ممکن است معیارهای متفاوتی داشته باشند که به همین دلیل تفاوت اعداد نشان از تفاوت در استانداردها و نحوه محاسبه اعداد وجود دارد.
بخشی آنی افزود: اما اگر بخواهیم خود را با گذشته‌مان مقایسه کنیم، یعنی از ۱۵ سال پیش تاکنون را بررسی کنیم، باید بگویم که نقطه‌ای که اکنون هستیم، نقطه امیدوارکننده‌ای است. در سال‌های اخیر، شرکت‌های دانش بنیان در کشور رشد چشمگیری داشته‌اند و این روند مثبت قابل توجهی را ایجاد کرده است البته تعداد شرکت الزاماً شاخص کافی نیست و اگر آمار فروش اگر در نظر بگیریم، ۱,۲۰۰ هزار میلیارد تومان عدد خیلی خوبی برای فروش داخلی شرکت‌هاست.
برای سال ۱۴۰۲، دو و نیم میلیارد دلار صادرات کل شرکت‌های دانش بنیان بوده که شامل محصولات صنعتی و محصولات هایتک با سطح فناوری بالا است؛ از این دو و نیم میلیارد دلار صادرات، نیم میلیارد دلار مربوط به محصولات با فناوری بالا بوده است معاون توسعه اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری ادامه داد: برای سال ۱۴۰۲، دو و نیم میلیارد دلار صادرات کل شرکت‌های دانش بنیان بوده که شامل محصولات صنعتی و محصولات هایتک با سطح فناوری بالا است؛ از این دو و نیم میلیارد دلار صادرات، نیم میلیارد دلار مربوط به محصولات با فناوری بالا بوده است.
مارکت نیم میلیارد دلاری محصولات با فناوری بالا شرکت‌های دانش بنیان
بخشی آنی این موفقیت را دستاوردی امیدآفرین دانست و افزود: شرکت‌های دانش بنیان ما توانسته‌اند یک مارکت نیم میلیارد دلاری برای محصولات با فناوری بالا ایجاد کنند که در گذشته این مارکت وجود نداشته است. بنابراین، روند کشور از جهت روندی که طی کرده و تا امروز آمده، روند مثبتی در این حوزه بوده است.
این مقام مسئول معاونت علمی، در ادامه به قیمت داروهای دانش بنیان داخلی اشاره کرد و گفت: در بعضی از داروها، قیمت محصولات داخلی ما یک دهم داروی مشابه خارجی است، بنابراین برای مردم و بیماران ما کمک قابل توجهی بوده که بتوانند دارو را با همان کیفیت یا حتی کیفیت بالاتر از داخل کشور تأمین کنند. اگرچه ممکن است در مقایسه با کشورهای اروپایی کیفیت برخی از محصولات قابل بحث باشد، اما کیفیت محصولات داخلی در مقایسه با محصولات چینی کاملاً قابل رقابت است و در بسیاری از موارد حتی بالاتر نیز هست.
کمک شرکت‌های دانش بنیان به اقتصاد کشور از دو جنبه
وی در ادامه گفت: شرکت‌های دانش بنیان از دو جنبه به اقتصاد کشور کمک کرده‌اند؛ نخست، با کاهش مصارف ارزی و دوم، با ایجاد بازار صادراتی برای محصولاتی که در گذشته وجود نداشتند. این شرکت‌ها با وجود چالش‌های اقتصادی و مشکلاتی که در تعامل با بانک‌ها، بیمه‌ها و سازمان‌های مختلف دارند، توانسته‌اند مراحل موفقیت را طی کنند و به دستاوردهای چشمگیری دست یابند. بنده از همه نخبگان و فعالان شرکت‌های دانش بنیان قدردانی می‌کنم، زیرا عمده موفقیت‌ها نتیجه تلاش و سرمایه‌گذاری خود این شرکت‌ها و نخبگان است. با توجه به این روند، چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای پیش رو داریم و وجود نیم میلیون شاغل در حوزه دانش بنیان، از نظر ارزش افزوده اقتصادی، عدد بسیار بالایی به شمار می‌آید.
معاون توسعه اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، به اهمیت سرمایه‌گذاری در حوزه دانش و فناوری و همچنین حمایت‌های مقام معظم رهبری از حوزه فناوری اشاره کرد و گفت: ما سرمایه‌گذاری سنگینی انجام می‌دهیم تا نخبگان دانشگاهی ما به مراتب بالای دانش و فناوری دست یابند و حفظ این نخبگان و بهره‌مندی کشور از توان آنها در تولید محصولات دانش بنیان، کار بسیار بزرگی است. الحمدالله، مقام معظم رهبری از ابتدای شکل‌گیری این نهال فناوری حمایت‌های خوبی را انجام دادند و این حمایت‌ها از کسب و کارهای دانش بنیان نیز به طور مستمر ادامه داشته است و اگر این حمایت‌ها نبود، می‌توانم بگویم که شاید بسیاری از این دستاوردها به نتیجه نهایی نمی‌رسید.
رقابت شدید کشورها در حوزه هوش مصنوعی
بخشی آنی همچنین به رقابت شدید بین کشورها در حوزه هوش مصنوعی اشاره کرد و افزود: در ماه‌های گذشته شاهد بودیم که در ایالات متحده آمریکا، سرمایه‌گذاری‌های بسیار بالایی به میزان میلیاردها دلار انجام داد تا این کشور بتواند در حوزه هوش مصنوعی پیشتاز باشد و پیشتازی خود را حفظ کند. اما در هفته‌های اخیر، مشاهده کردیم که یک استارت‌آپ چینی با هزینه‌ای به مراتب کمتر نسبت به آن اعداد اعلام شده، توانست رکوردی را ثبت کند که قبلاً قابل تصور نبود. وقتی به مطالعه علت این موفقیت می‌پردازیم، متوجه می‌شویم که نقش سرمایه، چندان پررنگ نبوده است؛ بلکه خلاقیت و نوآوری نخبگان در طراحی و معماری هوش مصنوعی تأثیر بسیار چشمگیری نسبت به سرمایه و منابع مالی و زیرساختی داشته است. بنابراین، این موضوع می‌تواند برای کشور ما یک الگو باشد.
نخبگان ما می‌توانند به جای اینکه خدمت سربازی‌شان را به صورت روتین و معمولی طی کنند، به شرکت‌های دانش بنیان بروند و در قالب یک فعالیت شغلی مشغول به کار شوند که هم باعث انباشت تجربه و دانش و مهارتشان می‌شود و هم می‌توانند در واقع در ما به ازای خدمت سربازی‌شان، آنجا شاغل باشند
امریه سربازی نخبگان در شرکت‌های دانش بنیان
او ضمن تاکید بر اینکه ما نباید خیلی تحت تأثیر جو یا فضاسازی کشورهای خارجی در این حوزه باشیم، گفت: طبیعتاً مزیت اصلی کشور ما نیروی انسانی است و در همین راستا، امتیازات خوبی را برای جذب نخبگان در شرکت‌های دانش بنیان در نظر گرفته‌ایم. از سالیان گذشته با زحمات مدیران گذشته و حال در این دوره، توانسته‌ایم سازوکارهایی را فراهم کنیم که بخشی از فشارها، مشکلات نخبگان و کسب و کارهای دانش بنیان تا حدی مرتفع شود. یکی از این موارد، بحث امریه سربازی است که بحث خیلی خلاقانه و نوآورانه‌ای بوده است. نخبگان ما می‌توانند به جای اینکه خدمت سربازی‌شان را به صورت روتین و معمولی طی کنند، به شرکت‌های دانش بنیان بروند و در قالب یک فعالیت شغلی مشغول به کار شوند که هم باعث انباشت تجربه و دانش و مهارتشان می‌شود و هم می‌توانند در واقع در ما به ازای خدمت سربازی‌شان، آنجا شاغل باشند.
تأمین مالی فعالیت‌های پژوهشی و فناورانه شرکت‌های دانش‌بنیان از محل اعتبار مالیاتی
معاون توسعه اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی ریاست جمهوری همچنین به معافیت‌های مالیاتی اشاره کرد و گفت: معافیت‌های مالیاتی را برای شرکت‌های دانش‌بنیان در نظر گرفته‌ایم و امکان تأمین مالی فعالیت‌های پژوهشی و فناورانه شرکت‌های دانش‌بنیان از محل اعتبار مالیاتی سایر شرکت‌ها و کسب و کارهای اقتصادی را پیش‌بینی کرده‌ایم. این‌ها در واقع امتیازاتی است که شاید بتوان گفت در کشورهای دیگر خیلی مشابه آن را نداریم. از جهت سیاست‌گذاری در حوزه دانش بنیان، با کمک همه مدیران و عزیزانی که در این سال‌ها در معاونت علمی و فناوری زحمت کشیده و تلاش کرده‌اند، ما توانسته‌ایم مجموعه‌ای از قواعد خیلی پیشرفته‌ای را فراهم کنیم اما در اجرا ضعف‌هایی داریم که در تلاش هستیم که ان‌شاءالله با کمک همه دوستان، این ضعف‌ها به تدریج برطرف شود و سرعت بیشتری بگیرد و حمایت‌ها تسهیل شود. این موضوع نیازمند کمک همه مجموعه‌ها و شرکت‌های خوب کشور است که ما را راهنمایی کنند و هدایت کنند.
بخشی آنی در مورد وضعیت فضای کسب و کار دانش بنیان کشور گفت: با اینکه فضای کسب و کار دانش بنیان تابعی از فضای کلی کسب و کار اقتصادی کشور است و با چالش‌هایی مانند شوک ارزی، محدودیت منابع بانکی و نوسانات در بازار سرمایه مواجه هستیم، اما اگر بخواهیم به صورت نسبی مقایسه کنیم، زیست بوم دانش بنیان در مقایسه با سایر حوزه‌های اقتصادی کشور شرایط بهتری از نظر رشد و پیشرفت، میزان فروش و درآمدی که توانسته‌اند محقق کنند، دارد.
او ادامه داد: طبیعتاً نیاز همه شرکت‌های دانش بنیان امروز این است که سایر دستگاه‌های کشور، مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت بهداشت و وزارت نفت که در واقع زیست بوم خودشان بازار بزرگی برای محصولات شرکت‌های دانش بنیان هستند، به ما کمک کنند. در این دوره، آقای دکتر افشین، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری، تلاش‌های بسیار ارزنده‌ای در ایجاد هم‌افزایی مثبت بین دستگاه‌هایی که متقاضی این محصولات محسوب می‌شوند، داشته‌اند و ما توانسته‌ایم در برخی حوزه‌ها بازارسازی برای شرکت‌های دانش بنیان کنیم.
بخشی آنی همچنین به پیشنهاد اخیر دکتر افشین در شورای اقتصاد اشاره کرد و گفت: این پیشنهاد عبارت است از تعریف «پیوست فناوری» برای تمام پروژه‌های صنعتی و اقتصادی کشور که الزام قانونی هم داشت. در این پیوست فناوری، زنجیره ارزش شرکت‌های دانش بنیان که توانمندی تأمین نیازهای پروژه‌های اقتصادی و عمرانی را دارند، دیده می‌شود و این عملاً یک بازارسازی جدید از سمت دستگاه‌های دولتی برای شرکت‌های دانش بنیان است.
وی افزود: خوشبختانه جناب آقای دکتر پورمحمدی، ریاست محترم سازمان برنامه و بودجه، چندی پیش این مصوبه را ابلاغ کردند و تمامی دستگاه‌های دولتی و اجرایی کشور موظف شدند که برای پروژه‌های اقتصادی، عمرانی و صنعتی که تعریف می‌کنند، پیوست فناوری نیز برای آن تدوین شود. این پیوست فناوری جزو لاینفک قرارداد آن پروژه است و در آن زنجیره خرید از شرکت‌های دانش بنیان پیش‌بینی می‌شود.
