علائم و درمان رفلاکس در نوزادان

دکتر ارمغان السادات کیهان مهر متخصص طب ایرانی در حوزه اطفال در گفتگو با خبرنگار مهر، در رابطه با رفلاکس معده در نوزادان و کودکان، عوارض و نوع درمان آن به کمک طب ایرانی گفت: در تعریف برگشت یا پس زدن محتویات معده به داخل مری را از دریچه تحتانی معده رفلاکس معده می‌گویند. برگشت محتویات معده به دو حالت عملکردی و پاتولوژیک تقسیم می‌شود.

وی ادامه داد: در نوع عملکردی برگشت محتویات معده به داخل مری همان حالتی است که به طور معمول در ماه‌های اولیه، از بدو تولد در نوزادان مشاهده می‌شود. بر اساس آمار این نوع تا ۶۰ درصد در در شیرخواران در سه، چهار ماه اول زندگی دیده می‌شود که در حوالی یک سالگی به ۵ درصد تقلیل خواهد کرد.

عوامل ایجاد رفلکس معده در نوزادان

متخصص طب ایرانی در حوزه اطفال بیان کرد: رطوبت طبیعی در بدو تولد، ضعف اولیه در عضلات اسفنکتر معده (یک دسته از عضلات واقع در بالای مری که تحت کنترل آگاهانه، در هنگام تنفس، غذا خوردن و استفراغ عمل می‌کنند.‌)، حالت دائم درازکش شیرخوار و تکامل تدریجی هضم از جمله عوامل مستعد کننده در ایجاد این مساله هستند.

موارد تشدید کننده رفلکس معده در نوزادان

کیهان مهر اذعان کرد: از موارد تشدید کننده رفلاکس معده در نوزادان و شیرخواران در ماه‌های ابتدایی زندگی پیاپی شیر دادن است که به دلیل کوچک بودن حجم معده نوزاد، شیردهی پشت هم فرصت هضم را از نوزاد گرفته و سبب تشدید این مساله می‌شود. نحوه نادرست شیردهی، بلع هوا در حین مکیدن در شیردهی با سینه یا شیشه و عدم گرفتن باد گلو از موارد دیگر است که مادران باید به آن توجه کنند. از عوامل دیگر تغذیه خود مادر و کیفیت شیر مادر است که می‌تواند در تشدید این امر مؤثر باشد.

عوارض رفلکس معده در نوزادان

کیهان مهر بیان کرد: از علائم و عوارض رفلاکس معده می‌توان به استفراغ مکرر، حالت خفگی، اوغ زدن، بی قراری، قوس دادن بدن به عقب، امتناع از خوردن شیر یا غذا،، داشتن سرفه‌های شبانه، خوب وزن نگرفتن، پنومونی مکرر، درد و سوزش پشت جناغ، کم‌خونی، استفراغ خونی، تنگی قسمت انتهایی مری، آسیب به تارهای صوتی و خشونت در صدا اشاره داشت.

شرح حال و معاینه بالینی، سونوگرافی، رادیوگرافی با ماده حاجب (یک ماده کنتراست زا ماده‌ای است که به رادیولوژیست اجازه می‌دهد تا ساختار داخلی مورد نظر را با جزئیات بیشتر و وضوح بالاتر مشاهده کند) و اندوسکوپی از جمله روش‌های تشخیصی این بیماری است که بسته به شرایط توسط پزشک درخواست می‌شود.

درمان رفلکس معده نوزادان

متخصص طب ایرانی در حوزه اطفال در ادامه گفت: در حالت خفیف نیاز به درمان نیست و با اصلاح سبک شیردهی معمولاً کنترل می‌شود. درمان زمانی شروع می‌شود که ما شاهد بروز عوارض در نوزاد هستیم به طور مثال کودک وزن نمی‌گیرد یا دچار سرفه‌های مکرر شود، در این موقعیت پزشک درمان دارویی را شروع می‌کند.

وی مطرح کرد: اگر رفلاکس پاتولوژیک معده در نوزادی درمان نشود، احتمال مشکلات معده در سال‌های بعدی وجود دارد. بر اساس نتایج حاصل از پژوهشی بر کودکان در محدوده سنی ۹ تا ۱۱ سال مشخص شده است که شیوع رفلاکس معده در کودکانی که سابقه رفلاکس معده در نوزادی داشته‌اند بیشتر بوده است.

کیهان مهر ادامه داد: توجه به شیوه شیردهی نوزاد مهم است، یعنی بادگلوی کودک به خوبی گرفته شود. مادر پس از شیردهی با گذاشتن کودک بر روی شانه در حالت عمودی برای چندین دقیقه کمک کند تا بادگلوی کودک خارج شود. گاهی برای خروج باد گلو یک ربع تا بیست دقیقه باید صبر کرد و پس از آن کودک را به گونه‌ای در بستر قرار داد که سر آن از سطح معده ۳۰ تا ۲۰ درجه بالاتر باشد.

وی همچنین توصیه کرد: والدین نوزاد را در این حالت در کریر با حرکت جلو به عقب حرکت ندهند اما گذاشتن کودک در گهواره با حرکت عرضی منعی ندارد. دفعات شیردهی به مرور زمان در ماه‌های بعدی تا حد امکان تا حدی منظم باشد. اگر نوزاد با شیشه شیر می‌خورد سر شیشه پر از شیر بوده و هوا داخل معده نوزاد نشود. در حال حاضر برای شیرخواران دچار رفلاکس شیر خشک‌هایی با ترکیبات خاص و غلظت بیشتر در داروخانه‌ها موجود است که توسط پزشک در صورت صلاحدید توصیه می‌شود.

عوامل دخیل در رفلاکس معده کودکان

متخصص طب ایرانی در حوزه اطفال اظهار داشت: یکی از مهمترین عوامل در تشدید رفلاکس معده در کودکان در سنین بالاتر، سبک زندگی و شیوه غلط غذا خوردن است. تند تند غذا خوردن، روی هم خوری، خوردن مایعات زیاد وسط غذا از جمله موارد نادرستی است که می‌تواند حجم معده را بیش از حد کرده و زمینه ساز رفلاکس معده شود.. در کودکانی که دچار چاقی هستند و به طور معمول رطوبت زیادتری نسبت به کودکان معمولی دارند استعداد بیشتری برای ابتلاء به رفلاکس معده وجود دارد.

وی افزود: مصرف داروهای مختلف و زیاد، بیماری‌های زمینه‌ای، استرس، مصرف بعضی مواد غذایی مانند مواد بسیار چرب و شیرین و مواد ترش از عوامل دیگر مستعد کننده به این بیماری است. یکی از علل مهم که در طب ایرانی به آن اهمیت داد ه می‌شود و در ابتلاء به این بیماری مؤثر است ریزش ترشحات پشت حلق یا اصطلاحاً نزله بر سر معده است که در صورت طولانی بودن و ازمان سبب ساز خواهد بود. حساسیت به پروتئین گاوی نیز از جمله مواردی است که در بخشی از موارد با رفلاکس معده همراهی دارد و تشدید کننده خواهد بود.

درمان رفلکس معده کودکان

متخصص طب ایرانی در حوزه اطفال در ادامه گفت: اولین توصیه برای بهبود رفلاکس معده اصلاح سبک زندگی است، یعنی به طور کلی مهم‌ترین مسئله در سبک زندگی توجه به آداب غذا خوردن و اصلاح روش‌های غلط غذایی خواهد بود. پرهیز و محدودیت در استفاده از سردی‌ها بویژه مواد ترشمی‌تواند تأثیر مؤثری در بهبود و کاهش علائم داشته باشد. مرکبات، گوجه فرنگی، نعنا، شکلات و کافئین نیز می‌توانند رفلاکس معده را تشدید کنند که محدودیت در مصرف توصیه می‌شود.

وی تصریح کرد: برای بهبودی رفلاکس معده در کنار اصلاح سبک زندگی استفاده از درمان‌های گیاهی کمک کننده خواهد بود که از آن جمله روغن مالی با روغن‌های گیاهی و ترکیبات دارویی مختلف بر پایه میوه‌های قبض دهنده مانند سیب و به کمک کننده است که با توجه به شرایط کودک توسط متخصصین طب ایرانی تجویز می‌شود..

وی در پایان خاطر نشان کرد آگاهی و توجه والدین به مشکلات معده کودک مهم است، زیرا هرچه سریع‌تر اصلاح سبک زندگی و درمان در صورت نیاز شروع شود، بیماری پیشرفت نخواهد کرد و سو مزاج کهنه و مستحکم نخواهند شد یادمان باشد کودک به تنهایی نمی‌تواند از خود مراقبت کند به همین منظور توصیه می‌شود والدین همواره درمان را جدی گرفته و به کودک کمک کنند تا بتواند درمان را به صورت کامل سپری کنند.