تبریز؛ گنجینه‌ای از تاریخ، فرهنگ و هنر

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – اسرا درویشی: وقتی نام تبریز را می‌شنوم، صدای گام‌های تاریخ در گوشم طنین می‌اندازد؛ شهری که روزگاری پایتخت ایران بود و هنوز هم یکی از درخشان‌ترین ستاره‌های فرهنگ و تمدن این سرزمین به شمار می‌آید. اکنون، هفته فرهنگی تبریز در تهران فرصتی فراهم کرده تا این شهر، نه فقط در قاب کتاب‌های تاریخی، بلکه از نزدیک و در دل پایتخت به تصویر کشیده شود.

اینجا، هر گوشه‌ای داستانی دارد؛ خیابان‌های سنگ‌فرش‌شده‌ای که رازهای گذشته را در دل خود نگه داشته‌اند، نوای موسیقی عاشیقی که به جان آدمی می‌نشیند، و عطر دل‌نشین غذاهای محلی که حس و حال خانه‌های قدیمی را زنده می‌کند. از بازار سرپوشیده‌ای که نفس تاریخ را در خود حفظ کرده تا کوه‌هایی که آغوش‌شان را برای طبیعت‌دوستان گشوده‌اند، تبریز شهری است که باید آن را زیست، نه فقط تماشا کرد.

میدان ساعت؛ قلب تپنده شهر

با شنیدن نام تبریز، ابتدا تصویری از میدان ساعت در ذهنم شکل می‌گیرد؛ مکانی پرخاطره برای اهالی این شهر که یادآور روزهای پر خاطره است. عمارت ساعت تبریز با معماری منحصربه‌فرد خود، میزبان چندین موزه ارزشمند از جمله موزه فرش و شهر است. اگر روزی به تبریز سفر کردید، حتماً سری به این مکان تاریخی بزنید.

پس از بازدید، کافی است چند قدمی به آن سوی خیابان بگذارید؛ جایی که ما تبریزی‌ها آن را «تربیت» می‌نامیم. این خیابان نه‌تنها با سنگ‌فرش زیبا و فضای سبز دل‌انگیز خود چشم‌نواز است، بلکه یکی از بهترین نقاط برای خرید به‌شمار می‌رود. از شیر مرغ تا جان آدمیزاد، هر آنچه بخواهید در اینجا یافت می‌شود، به‌ویژه حالا که در آستانه عید نوروز قرار داریم، حال و هوای خرید در آن به اوج رسیده است.

خانه‌های قدیمی؛ راویان خاموش روزگار

اگر از میدان ساعت به کوچه‌های کناری بروید، با سنگ‌فرش مقصودیه مواجه می‌شوید؛ محله‌ای که چندین خانه تاریخی ارزشمند همچون خانه استاد شهریار، خانه بهنام، خانه حیدرزاده، خانه سلماسی (موزه سنجش)، خانه قدکی، خانه گنجه‌ای‌زاده، خانه لاله‌ای، خانه امیرکبیر و خانه مشروطه را در دل خود جای داده است. این یعنی با یک تیر، چندین نشان زده‌اید؛ هم تاریخ را لمس کرده‌اید، هم زیبایی را تجربه.

یکی از قدیمی‌ترین خانه‌های تاریخی تبریز نیز خانه بهنام است که به اواخر دوران زندیه و اوایل دوره‌ی قاجار برمی‌گردد. اگر چه این بنا به بزرگی خانه‌های قاجاری کاشان نیست، اما تمام زیبایی‌های معماری ایرانی مثل گچ‌بری، نقاشی‌های روی دیوار، پنجره‌های ارسی، اندرونی و بیرونی، زیرزمین و حیاط مزین به حوض را دارد.

خانه حریری نیز در یکی از کوچه‌های تربیت قرار دارد، تنوع نقاشی‌های دیواری خانه‌ی حریری که پیرو سبک نگارگری دوره‌ی قاجاری است این خانه را به زیباترین خانه‌ی تاریخی آذربایجان‌شرقی تبدیل کرده است.

مسجد کبود؛ فیروزه‌ای درخشان در دل تاریخ

اما ماجراجویی در تبریز به اینجا ختم نمی‌شود. کافی است کمی بیشتر پیاده‌روی کنید تا به مسجد کبود، فیروزه تاریخ، برسید. این بنا که یکی از چهار مسجد جهان است که تماماً با کاشی‌های آبی تزئین شده و تنها بازمانده از مجموعه باشکوه مظفریه است. در سردابه این مسجد، دو مقبره قرار دارد که گمان می‌رود متعلق به جهان‌شاه و دخترش باشد. درست در کنار مسجد کبود، موزه آذربایجان قرار گرفته است که دومین موزه باستان‌شناسی کشور پس از موزه ملی ایران محسوب می‌شود و گنجینه‌ای از آثار تاریخی و هنری را در خود جای داده است.

ارگ علیشاه؛ نمادی از شکوه و استقامت

در نزدیکی مسجد کبود، ارگ علیشاه، یکی از نمادهای تاریخی تبریز، قرار دارد. این بنا که به دوران ایلخانیان بازمی‌گردد، یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی ایران به شمار می‌رود. ارگ علیشاه که در طول تاریخ دستخوش تغییرات بسیاری شده، همچنان به‌عنوان نمادی از عظمت و استقامت این شهر پابرجاست.

بازار تبریز؛ هزارتوی باشکوه تاریخ و تجارت

بازار کفاشان، بازار امیر با زرگرهای درخشان، بازار صادقیه با فرش‌های نفیس و تیمچه مظفریه که همچون نگینی در دل بازار می‌درخشد، تنها بخشی از این شاهکار معماری هستند. در هر گوشه‌ای از این بازار، می‌توان بوی تاریخ را حس کرد، اما یادتان نرود که خود را مهمان یک استکان چای در تیمچه مظفریه کنید؛ طعمی که خاطره‌اش تا مدت‌ها در ذهن شما باقی خواهد ماند.

در دل این بازار، مساجد تاریخی تبریز همچون مسجد جامع، مسجد سید علی آقا، مسجد صادقیه، و مسجد مقبره، با طاق‌ها و گنبدهای کهن خود، روایتگر رازهای هزارساله‌اند. این مساجد با پنجره‌های هفت‌رنگ خود، جلوه‌ای بی‌نظیر برای عکاسی و ثبت لحظات به‌یادماندنی دارند.

و صد البته، بازار تبریز تنها جایی برای گردش و خرید نیست؛ بلکه مقصدی برای یک تجربه خوشمزه نیز هست. غذاخوری‌ها و رستوران‌های قدیمی این بازار با کباب و کوفته‌های لذیذ خود، طعمی از اصالت را به شما هدیه می‌دهند.

مقبره‌الشعرا؛ سرزمین عاشقان شعر و ادب

اما هنوز ماجراجویی در تبریز تمام نشده است. حالا مسیر را به سمت ششگلان تغییر داده و راهی مقبره‌الشعرا می‌شویم. این مکان، آرامگاه بیش از ۴۰۰ شاعر و ادیب نامدار ایرانی از جمله شهریار بزرگ است. بنای یادبود این مکان با معماری منحصر به فرد خود، یکی از نمادهای فرهنگی تبریز به شمار می‌رود.

از مقبره‌الشعرا، راهی خانه مشروطه می‌شویم؛ خانه‌ای که روزگاری قلب تپنده انقلاب مشروطه بود و اکنون با اسناد، تصاویر و اشیای تاریخی خود، روایتی زنده از آن دوران ارائه می‌دهد.

جلوه طبیعت در ائل گلی تبریز

ائل گلی نیز از بهترین مناطق دیدنی تبریز است، این بنا در سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. اگر عکس ایل گلی را از بالا تماشا کنید، عمارتی خواهید دید که مانند یک جزیره در میان یک استخر بسیار بزرگ قرار گرفته است. ایل گلی تبریز در جنوب شرقی تبریز، در ۷ کیلومتری مرکز شهر واقع شده است و علاوه بر امکانات تفریحی، فرهنگی و رفاهی که به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد، موقعیت جغرافیایی بسیار مناسبی نسبت به سایر جاهای دیدنی تبریز دارد.

سوغاتی‌های تبریز؛ ره‌آوردی از فرهنگ و هنر

و اما سوغات تبریز؛ از شیرینی‌هایی همچون قرابیه، نوقا، باقلوا و راحت‌الحلقوم گرفته تا صنایع‌دستی نفیس مانند قالی‌های دستباف، سفال و چرم تبریز. هنگام سفر به این شهر، حتماً برای خود و عزیزانتان سوغاتی بخرید، چراکه هر یک از این سوغاتی‌ها، بخشی از هویت این شهر را در خود جای داده‌اند.

این شهر همچنان حرف‌های بسیاری برای گفتن دارد، اما تا همین‌جا هم سفری به قلب تاریخ و فرهنگ ایران را تجربه کرده‌ایم. تبریز را نه فقط باید دید، بلکه باید آن را زندگی کرد.